بررسی مشکلات اجرایی احداث بیمارستان و مراکز درمانی سطح کشور

بخش دوم 

نویسنده: امید اکاتی

1- مشکلات اجرایی طرح های بیمارستانی و مراکز درمانی در کشور

2-1 ضعف مدیریت کارفرما :

روش های اجرای پرونده عمرانی در کشور سه نوع می باشد

الف) طراحی- قرارداد- ساخت

ب) مدیریت اجرا

ج) طرح وساخت

که بسته به نوع کار ونظر کارفرما یکی از این روش ها انتخاب میگردد. متاسفانه بیشتر ارگان هایی که کافرما نامیده می شوند دارای مدیریت غیر مرتبط با رشته های عمرانی ومهندسی می باشند (به عنوان مثال مسئول دانشگاه ها معمولا دارای مدرک دکتری حرفه ای غیر مهندسی می باشند) معمولا در پروژه ها اعمال نظر نموده و روش های اجرای فوق توسط ایشان تعیین می گردد که کاملا غیرکارشناسی میباشد.پروژه ها به صورت کاملا سلیقه ای تعریف، طراحی واجرا می گردد. اهداف بلند مدت در پروژه ها در نظر گرفته نشده و با توجه به عمر کوتاه مدیریت ها صرفا مدت مدیریت شخص جهت افتتاح و بهره برداری از پروژه ملاک عمل قرار میگیرد. پس اولین عامل در کیفیت طرح های عمرانی مدیریت می باشد زیرا

خشت اول گر نهد معمار کج تا ثریا میرود دیوار کج

درساخت بیمارستان با توجه به اعتبارات ومدت اجرا معمولا ساختمان اصلی بیمارستان طراحی و به مناقصه گذاشته میشود

پس از اتمام ساختمان اصلی بیمارستان و افتتاح نمادین آن تازه نیاز به ساختمان های جانبی بیمارستان مورد توجه قرار می گیرد. محوطه سازی، منابع آب، تصفیه خانه پس از اتمام کار ساختمان اصلی شروع به طراحی شده و پس از آن مناقصه می گردد، عملا ساختمان اصلی تا مدتی بلا استفاده مانده و در مواردی نواقصی در آن ایجاد می شود.بنابراین مدیریت کارآمد یکی از اساسی ترین نیاز تعریف و اجرای یک پروژه بیمارستانی می باشد.

2-2نبود نیروی کار متخصص:

طرح های سازه ای جدید و استفاده از مصالح نوین نیازمند نیروی کار متخصص می باشد. باعنایت به اینکه در30 سال گذشته اکثر نیروهای کار در کشور اتباع کشور افغانستان بودند،در چندسال اخیر با توجه به ممنوعیت ترددو اقامت اتباع افغانی در استان های مرزی به یکباره نیروی کار کاهش پیدا کرد وافراد بدون سابقه وتخصص وارد بازار کار شدند وکیفیت کار روند نزولی به خود گرفت.

همچنین با توجه به وجود شغل های کاذب نظیر قاچاق سوخت وکالا، مشاغل ساختمانی وعمرانی در مناطق مرزی وجود ندارد به عنوان مثال در پروژه های شهرستان میرجاوه حتی کارگر روز مزد از شهرستان های اطراف آورده می شود.

2-3عدم اختصاص به موقع اعتبار مالی:

کمبود اعتبار یکی از اساسی ترین عوامل در پایین آمدن کیفیت اجرای یک پروژه می باشد. وقتی به یک پروژه تزریق مالی انجام نپذیرد روند پیشرفت کار سیرنزولی گرفته تا جاییکه توان مالی پیمانکار به اتمام برسد، پس از آن پیمانکار با استفاده از نیروی کار ارزانتر ومصالح بی کیفیت تر، سطح کیفی پروژه را پایین آورده وصرفا به کمیت کار می اندیشد. به عنوان مثال پروژه ای قراردادی به مدت دو سال و با مبلغ دویست میلیارد ریال تعریف شده با توجه به شرایط اقتصادی کشور در تخصیص بودجه در سال دوم اعتباری جهت اجرای آن در نظر گرفته نمی شود، پروژه ممکن است به مدت چندین سال نیمه تمام مانده و همچنین مواد ومصالح فلزی آن دچار فرسودگی شود.

2-4 وسعت استان و پراکندگی جمعیت

کشور ایران با مساحت 1648195 کیلومتر دارای 31 استان،428 شهرستان،1058 بخش،1242 شهرو2589 دهستان به عنوان هفدهمین کشور بزرگ دنیا می باشد.

همچنین منطقه کوهستانی این استان جزء کوه های مرکزی ایران میباشد و استان دارای ناهمواری های زیادی نیز هست. همین وسعت و ناهمواریها باعث گردیده نیروی کار متخصص، پیمانکار رده بالا، مهندسین مشاور با تجربه در مناطق دور افتاده تر حضور نمی یابند و حتی مصالح باکیفیت در این نقاط وجود ندارد. آزمایشگاه های فنی در این نقاط جهت نمونه برداری بتن وخاک گاه از منطقه ای به مسافت 400 کیلومتر به محل پروژه می آیند. اینها همه باعث ضعف در پروژه می گردد.

2-5 وضعیت خاص مناطق مرزی:

همجواری منطقه جنوب شرق کشور با دو کشور افغانستان و پاکستان وغرب با کشور عراق باعث مشکلاتی در منطقه گردیده که این مشکلات برروی پروژه های عمرانی وسرمایه گذاری تاثیرات سویی دارد. قاچاق و ناامنی ورود افراد غیرقانونی اتباع خارجی باعث گردیده افراد از سرمایه گذاری دراین منطقه صرف نظر کرده وتعداد پروژه های عمرانی و تولیدی کاهش یافته درنتیجه فرصت شغلی از بین رفته و باعث افزایش بیکاری در منطقه گردیده که ایجاد شغل های کاذب چون قاچاق می شود و این چرخه همچنان ادامه دارد.

2-6 بهره برداری:

بیشتر پروژه های درمانی و بیمارستانی کشور پس از اتمام و تکمیل،تحویل بهره بردار می گردد.در مواردی مشاهده گردیده بهره بردار با توجه به کمبود نیروی انسانی کاربری بخش های درمانی را تغییر داده و گاها بعضی از فضاها مانند انبارها را به بخش های بستری تبدیل می نماید.به عنوان مثال بیمارستانی در شهرستان زاهدان بافضایی جهت 320 تختخواب طراحی واجرا گردیده ولی اکنون تعداد400 تخت درآن بهره برداری می شود که این باعث کاهش رضایتمندی ارباب رجوع وبیماران می گردد.نظرات غیر کارشناسی مدیران بیمارستان باعث ضررو زیان جبران ناپذیری به بیمارستان شده است.به عنوان مثال آب تهیه شده جهت موتورخانه بیمارستانی، دارای سختی بسیار بالایی می باشد باتوجه به کمبود اعتبارات با دستور ریاست بیمارستان سختی گیرها از مدار خارج گردیده وهمان آب با سختی بالا وارد سیستم موتورخانه گردیده ودر مدت کوتاهی کلیه دستگاه های موتورخانه را معیوب نموده است که ضررآن صدبرابر سختی گیر می باشد.

3- نتیجه گیری

ازهریک ازبندهای فوق نتایجی به شرح ذیل گرفته می شود

1- مهمترین عامل درتعریف یک پروژه، مطالعات اولیه آن می باشد که می بایست توسط کار کارشناسی قوی وانتخاب مهندسان مشاوربا تجربه مشابه انجام گردد و از اعمال سلیقه توسط مدیران کارفرما در آن پرهیز شود.

2- هرچند یک پروژه بیمارستانی دارای طرح، نقشه و نظارت بدون نقص باشد، نیروی کار غیر متخصص، آسیب های جبران ناپذیری به پروژه وارد نموده که این آسیب ها ممکن است از عمر ساختمان کاسته و در طولانی مدت نمود پیدا کند.

3- معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری در زمان تعریف یک پروژه عمرانی می بایست چنان برنامه ریزی منطقی درجهت تکمیل پروژه داشته باشد که مدت قرارداد پیمانکار در جهت تخصیص بودجه مد نظر قرار گرفته باشد و هر ساله با توجه به نیاز پروژه به آن اعتبار تخصیص داده شود تا هرساله شاهد اینگونه پروژه های نیمه تمام در کشور نباشیم.

4- در جهت ایجاد پروژه های بهتر و خدمات دهی بیشتر به ساکنان استان مرزی می بایستی طرح تجمع روستاها و آبادی ها را مدنظر قرار داد.

5- ایجاد امنیت پایدار در منطقه و فرهنگ سازی باعث افزایش سرمایه گذاری گردیده که این امر ایجاد اشتغال کرده و باعث پیشرفت کلی استان می گردد.

6- جلوگیری از تغییر کاربری ها و انتقال بخش های درمانی که توسط بهره بردار ایجاد میگردد کماکان بایست مد نظر مدیران بالا دست قرار گیرد.

پیشنهادات:

1) انتخاب مدیران با تجربه وشایسته

2) انتخاب کار گروه های تخصصی جهت طراحی پروژه های بیمارستانی

3) نظارت برکار مهندسین مشاور توسط معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری

4) استفاده از ساخت وساز نوین در پروژه های درمانی کشور