هنر نور و رنگ در اثر بخشی کیفیت فضاهای معماری

چكيده

عناصر تزئيني معماري دوره کهن دربناها به طور چشم گير ديده مي شود. از جمله عناصر تزئيني، ارسي ها هستند که طرح و نقشي خاص دارند؛ اما امروزه با توجه به نفوذ معماري غرب و کمرنگ شدن عناصر سنتي، درحال فراموشی اند. اين از نقشهاي اصلي بته جقه، چهارپر و طرح هاي قاب بندي و گل تشکيل شده که در اغلب هنرهاي دوره قدیم به کار رفته اند. اين گونه استنباط مي شود که طرح هاي سنتي در دوره کهن در اغلب هنرها به کار مي رفته و با توجه به مصالح و ابزار کار آن هنر، در برخي ساده و در برخي با جزئيات همراه بوده است. هدف اين پژوهش، مطالعه طرح ارسي ها و حکمت الگو پذیری آنها از معماری اسلامی است. در پايان بررسي نقش هاي اصلي و تطبيق آنها با ساير هنرهاي دوره قدیم است. شيوه تحقيق توصيفي تحليلي و روش جمع آوري اطلاعات کتابخانه اي است. همواره هدف بر اين بوده است كه پنجره به عنوان یک عنصر ازساختمان با تزئينات گره خورده و به منظوري خاص در معماري سنتي و اسلامی ايران به كار رفته است .که در پایان به بررسی والاي جايگاه ارسی از جنبه هاي مادي و معنوي همچون ، زيبايي بصري، حفظ حريم و محرميت فضاي بيروني ارائه گردیده است.

واژگان كليدي: ارسی، نقوش سنتی، تزئینات معماری، پنجره، معماری ایرانی

مقدمه

معماری به عنوان اجتماعی ترین هنر بشری مرتبط با فضای اطراف انسان، عبارت است از علم و هنر و شکل بخشی به فضای زیست انسان. به عبارت دیگر، معماری به وجود آورنده فضایی است که انسان را از عوامل طبیعی مصون می دارد و فعالیت های زندگی فردی و اجتماعی وی را در بر گرفته و به نیازهای مادی و معنوی وی پاسخ می گوید. براساس مطالعات، به طورکلی برای معماری سه بخش اصلی قائل می شوند. اگر کسی توانست این سه بخش را به خوبی به انجام برساند، در معماری می تواند موفقیت خوبی کسب نماید؛ تفکر درست، خط کشیدن درست و انتقال درست سه بخش عمده معماری مناسب به حساب می آیند.

تا زمانی که مبانی نظری مشخصی نداشته باشیم و آن را نتوانیم درست تعریف کنیم، تفکر درست حاصل نمی شود و تا زمانی که بخشی از زمان و تلاش مان را برای معماری و آن هم درست فهمیدن آن و درست ایده دادن نداشته باشیم، خط کشیدن درستی در کار نیست و این قسمت سوم دارای بخشی اکتسابی است که باید جستجوکرد و یاد گرفت. جذبه معماری های کهن ما را وادار می کند که به گسست ناپذیری انسان، طبیعت و عرفان اعتقاد ورزیم. مردم و معماران گذشته، از زمان های دور با رویکردهایی سنجیده به طبیعت احترام گذاشته و آن را مورد مداقه قرار داده و خردمندانه با طبیعت زیسته اند. خلق عناصر معماری در اکثر آثار باستانی زمانهای گذشته، حاصل عشق و تمایل به ارتباط هم زیستانه با طبیعت بوده است و این چنین بود که گرایش های عرفانی در هنر معماری گذشته به وفور مشاهده می شود. یافت اسرار طبیعت و آمیزش آن با خلاقیت و نوآوری توانسته است سازه هایی بس افسونگر در معماری بیافریند و این همه در پناه همبستگی انسان و طبیعت و خلق هنر عرفانی است و باید چنین گفت که معمارانی که ترکیب های رنگ و باد را در معماری خود آمیخته اند شاگردان لئوناردو داوینچی هستند که با کلامی دانته وار گفته بود " هنر باید با طبیعت سازگار باشد". حفظ وفاداری به طبیعت، در بسیاری از راهبردهای منتهی به خلاقیت معماری تأثیر گذاشته است. خاصه اینکه این نوع دیدگاه به طبیعت و حفظ وفاداری نسبت به اسلوب طراحی معماری کهن در نگرش معماری پسامدرن بیش از پیش مورد عنایت است. بنابراین، آنچه در باب معماری فضاهای مسکونی امروز مطرح است این است که می توان به مدد این نگرش و با تأثیرپذیری از طبیعت در به کارگیری رنگ و نور به معماری مسکونی رنگ و بویی خاص بخشید روانشناختی و جامعه شناختی است طراحی نمود. از این رو این مقاله بر آن است تا ضمن نگاهی مختصر به مباحث رنگ در معماری به بررسی و تحلیل ارسی به عنوان یکی از اجزای مهم در معماری ایرانی پرداخته می شود.

نتيجه‌گيري

معماري به وجود آورنده فضايي است كه انسان را از عوامل طبيعي مصون مي­دارد و در عبن حال كه فعاليت­هاي زندگي فردي و اجتماعي او را در بر مي گيرد، به نيازهاي مادي و معنوي وي نيز پاسخ مي گويد. آنچه كه حائز اهميت است، ضرورت جستجو و كنكاش در اسرار عناصر برخي معماري ها براي كشف روابط بين انسان و طبيعت است كه با بررسي دقيقشان وادار مي شويم كه به گسست ناپذيري انسان، طبيعت و عرفان اعتقاد ورزيم. مردم و معماران گذشته، از زمان هاي دور با رويكردهايي سنجيده به طبيعت احترام گذاشته و آن را مورد مداقه قرار داده و خردمندانه با طبيعت زيسته اند. خلق عناصر معماري در اكثر آثار باستاني در زمان هاي گذشته، حاصل عشق و تمايل به ارتباط و هم زيستي با طبيعت بوده است و از اين رو است كه گرايش هاي عرفاني در هنر معماري گذشته به وفور مشاهده مي­شود. آنچه در باب معماري فضاهاي امروز مطرح است اين است كه مي توان به مدد اين نگرش و با تأثير پذيري از طبيعت در به كارگيري رنگ و نور به معماري رنگ و بويي خاص بخشيد و كاربران و استفاده کنندگان قضاها را جهت بهره مندي بيشتر ا ترغيب نمود و فضايي مطلوب را كه برگرفته از خلقيات دروني ايشان و در عين حال مطابق با معيارها و ضوابط علمي و برپايه مطالعات روانشناختي رنگ و جامعه شناختي است طراحي نمود.لذا بايد به مقتضيات زمان و نيازها و شرايط روحي رواني افراد، بناها را داير كرد.

این مقاله در همایش ملی ارائه شده است. قیمت این مقاله در وب سایت سویلیکا سه هزار تومان است که شما می‌توانید آنرا به صورت رایگان از اینجا دانلود کنید.